İlgili Yazılar
Kooperatiflerde Denetçilerin Görevleri Nelerdir?
Denetçiler, genel kurul namına kooperatifin bütün işlem ve hesaplarını
incelerler. Bu işlemler, kooperatifin yapısının, faaliyetlerinin, işlemlerinin ve
hesaplarının, kanun, anasözleşme, yönetmelik hükümleri, genel kurul kararları
ve iyi niyet esasları çerçevesinde incelenmesi; eksiklik, yanlışlık, tutarsızlık
veya çelişki bulunup bulunmadığının ortaya çıkarılması faaliyetlerini ifade
etmektedir.
Genel olarak, denetçilerin görevleri şu şekilde sıralanabilir:
• İşletme hesabı ve bilançonun, kooperatifin defterleri ile uyum sağlayıp
sağlamadığını incelemek:
İşletme hesabından anlaşılması gereken, kooperatifin gelir-gider tablosudur.
Gelir gider tablosu, kooperatifin belli bir dönemde elde ettiği tüm gelirler
ile aynı dönemde yüklendiği maliyet ve giderleri ve bunun sonucunda elde
edilen olumlu ya da olumsuz gelir gider farkını gösteren mali tablodur.
Bilanço ise, kooperatifin belli bir dönemde sahip olduğu varlıkları ve bu
varlıkların kaynaklarını gösteren mali tablodur.
Yönetim kurulu, gerekli defterleri tutmak, geçen iş yılına ait bilançoyu kanun
hükümleri gereğince düzenlemek ve genel kurulun yıllık toplantısından en az
15 gün öncesinden itibaren ve bir yıl süre ile ortakların incelemesi için hazır
tutmak zorundadır.
Kooperatifin ortakları ve üçüncü kişiler kooperatifin faaliyetlerini bilanço
ve gelir- gider tablosu ile değerlendirmektedirler. Bu nedenlerle, mali
tabloların kooperatifin defterleri ile uyumlu olup olmadığının denetlenmesi
önem taşımaktadır. Denetçiler, bu tablolar üzerinde hata ve noksanlık olup
olmadığını incelemek ve incelemenin sonucunu raporlarında belirtmek
zorundadırlar.
• Defterlerin düzenli ve usulüne uygun bir şekilde tutulup tutulmadığını,
noterce yapılan tasdiklerinin zamanında yapılıp yapılmadığını incelemek:
Kooperatifler tüzel kişi tacirdirler. Her tacir, ticari defterleri tutmak ve
defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu,
borç ve alacak ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri,
açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır.
Denetçilerin, kooperatif yönetim kurulunca defterlerin tutulup tutulmadığını
ve tutulan defterlerin mevzuata uygun şekilde tutulup tutulmadığını
incelemeleri gerekmektedir. Bu itibarla denetçiler özellikle, söz konusu
defterlerin kanuni süreleri içerisinde ve tek düzen muhasebe usulüne
uygun şekilde tutulup tutulmadığını, açılış ve kapanış tasdiklerinin yapılıp
yapılmadığını incelerler.
Bu incelemeler neticesinde, denetçilerce bulunan hata ve noksanlıklar
hakkında yönetim kurulu üyeleri uyarılır. Ayrıca bu hata veya eksiklikler
denetçilerin yıllık raporlarında belirtilir.
• İşletmenin neticeleriyle malvarlığı hakkında uyulması gereken hükümlere
göre işlem yapılıp yapılmadığını incelemek:
“İşletmenin neticeleri” ifadesinden, kooperatifte bir yıllık faaliyet sonucunda
elde edilen gelir gider farkını anlamak gerekmektedir. Bu gelir gider farkı
olumlu ya da olumsuz olabilir.
Denetçiler, Kooperatifler Kanunu ve kooperatifin anasözleşmesi
çerçevesinde, gelir-gider farkları hakkında uygulanması gereken hükümlere
göre işlem yapılıp yapılmadığı konusunda inceleme yapmak zorundadır.
“Malvarlığı” ifadesinden ise kooperatifin bütün malvarlığının, alacak
ve borçlarının, tüm işlem ve hesaplarının anlaşılması gerekmektedir. Bu
nedenle, denetçilerin kooperatifin bütününü göz önünde bulundurarak
anılan konularda inceleme yapmaları gerekmektedir.
• Ortakların şahsen sorumlu veya ek ödemelerle yükümlü olduğu
kooperatiflerde ortaklar listesinin usulüne uygun olarak tutulup
tutulmadığını incelemek:
Ortaklar listesi, “cetvel”, “hazirun cetveli” ya da “hazirun listesi” olarak da
adlandırılmaktadır. Ortaklar listesine, genel kurul toplantısında hazır bulunan ortakların
veya temsilcilerinin ad ve soyadları ile adreslerinin yazılması ve
Bakanlık temsilcisi yanında genel kurul divan başkanı tarafından imzalanması
gerekmektedir. Denetçilerin görevi ise bu listenin usulüne uygun olarak
tutulup tutulmadığını kontrol etmektir.
• Gerektiğinde genel kurulu toplantıya çağırmak:
Genel kurulu toplantıya çağırmak idari bir işlem olup bu görev öncelikle
yönetim kuruluna verilmiştir. Ancak genel kurulu toplantıya çağırmaya yetkili
olanlar arasında gerektiğinde denetim kurulu da sayılmıştır. Denetçiler,
yönetim kurulunun ihmali halinde olağan ve olağanüstü olarak genel kurulu
toplantıya çağırabilirler.
• Yönetim kurulu üyelerinin üyelik şartlarını taşıyıp taşımadıklarının
araştırmak:
Denetçiler, yönetim kurulu üyelerinin üyelik şartlarını taşıyıp taşımadıklarını
incelemek zorundadırlar. Bu amaçla, denetçilerin, yönetim kurulu üyelerinden
nüfus cüzdanı sureti, aynı türde başka bir kooperatifte yönetim kurulu üyesi
olmadıklarına ilişkin imzalı bir beyan, adli sicil kaydı, yaptığı işi gösterir belge
gibi evrakı alıp bunları muhafaza etmeleri yerinde olacaktır.
Denetçilerce yapılan araştırma sonucunda, üyelik şartlarını taşımadıkları
halde yönetim kurulu üyeliğine seçilenlerle bu şartları sonradan kaybettikleri
anlaşılanların görevlerine yönetim kurulunca son verilir. Yapılan inceleme
sonucunda yönetim kurulu üyesinin üyelik şartlarına haiz olmadığının
belirlenmesi durumunda, durumun yazılı olarak yönetim kuruluna bildirilmesi
gerekmektedir.
• Yönetim kurulunun toplantı nisabını kaybetmesi halinde yedek yönetim
kurulu üyesini çağırmak:
Kooperatifler Kanunu’nun 56. maddesinde belirtilen sebeplerle veya
kooperatifin anasözleşmesinde gösterilen diğer bir sebeple yönetim
kurulunun toplantı nisabını kaybetmesi halinde, boşalan yönetim kurulu
üyeliklerine denetçiler tarafından geciktirilmeksizin yeteri kadar yedek üye
çağrılması gerekmektedir.
DAHA FAZLA BİLGİ İÇİN
AŞAĞIDAKİ VİDEOYU İZLEYİNİZ
